Sąd Najwyższy w uchwale z 9 grudnia 2021 r. o sygn. III CZP 16/21 rozstrzygnął spór dotyczący limitowania kar umownych wskazując, że „dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej za zwłokę w wykonaniu zobowiązania w postaci określonego procentu ustalonego wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki, nawet jeżeli nie określono końcowego terminu naliczania kary umownej ani jej kwoty maksymalnej”.

Możliwość nałożenia kary umownej reguluje  przepis art. art. 483 § 1 k.c., zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniężnej (kara umowna). Sąd Najwyższy badając przedstawione pytanie przyjął, że zastrzeżenie kary umownej za zwłokę w spełnieniu świadczenia niepieniężnego w postaci ułamka (procentu) wartości świadczenia za każdą jednostkę czasu zwłoki, bez jednoczesnego wskazania kwoty maksymalnej takiej kary, nie narusza art. 483 § 1 k.c.

W pierwszej kolejności Sąd Najwyższy powołał się na wyrażoną w art. 3531 k.c. zasadę swobody umów, zgodnie z którą należy przyjmować uzgodnione przez strony postanowienia umowne o ile nie sprzeciwiają się innym przepisom czy zasadom współżycia społecznego. Następnie Sąd Najwyższy podkreślił, iż nie ma ogólnego przepisu, który wprost zakazywałby zastrzegania kary umownej wobec braku wskazania kwoty maksymalnej. Jednocześnie SN zwrócił uwagę, iż wątpliwości na gruncie przepisu art. 483 § 1 KC może budzić jedynie kwestia, czy zastrzeżenie kary umownej w postaci określonego procentu ustalonego wynagrodzenia umownego może być uznane za zastrzeżenie „określonej sumy”. Przyjęto jednak interpretację, iż niniejsze sformułowanie użyte zostało przez ustawodawcę w celu zalecenia zachowania dla kary umownej formy pieniężnej. W związku z tym zastrzeżenie kary umownej w postaci określonego procentu ustalonego wynagrodzenia umownego jest jak najbardziej zasadne. Określenie wysokości kary umownej w ten sposób daje możliwość jej wyliczenia w związku z czym tak ustalona kara umowna jest kwotą określoną na podstawie art. 483 § 1 k.c., gdyż można ją wyliczyć. Wobec czego nie ma obowiązku wskazywania konkretnej kwoty kary umownej ani też wskazania kwoty maksymalnej kary umownej. W odniesieniu do braku zastrzeżenia terminu końcowego naliczania kary umownej Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, na rolę kary umownej jaką jest zabezpieczenie na wypadek niewykonania obowiązku. Dłużnik może sam przerwać okres naliczania kary umownej wykonując obowiązek umowny. Termin końcowy naliczania kary umownej jest więc zależny od dłużnika.

Na koniec Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały przypomniał, że obowiązujące przepisy przewidują instrument służący łagodzeniu skutków zastrzeżenia zbyt wysokiej kary umownej – instytucję miarkowania kary. Pozwala ona na obniżenie wysokości kary umownej, gdy kara ta jest rażąco wygórowana.